Kardiologia

• lek. med. Paweł Łyżwa
• dr n. med. Szymon Urban
• lek. med. Anna Wesołowska
• lek. med. Mirosław Szlawski – opis badania Holter

Czym zajmuje się kardiologia?

Kardiologia to część medycyny zajmująca się badaniem, diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem chorobom układu sercowo-naczyniowego (układu krążenia), czyli serca i naczyń krwionośnych. Do tych ostatnich należą tętnice, żyły i naczynia włosowate transportujące krew z serca do tkanek organizmu (tętnice), z tkanek z powrotem do serca (żyły) i uczestniczące w wymianie gazowej, odżywczej i metabolicznej między krwią a tkankami (naczynia włosowate).

Lekarz kardiolog zajmuje się wrodzonym i nabytymi schorzeniami układu, stosując szeroki zakres metod diagnostycznych, leczenie farmakologiczne, zmiany w stylu życia, takie jak dieta i ćwiczenia fizyczne, oraz procedury medyczne.

Specjalizacje kardiologiczne

Każda ze specjalizacji kardiologicznych skupia się na innych aspektach diagnozowania i leczenia chorób serca. Są to m.in.:

• Kardiologia prewencyjna zajmuje się zapobieganiem chorobom serca poprzez edukację pacjentów w zakresie zdrowego stylu życia, diety, aktywności fizycznej i regularnych badań kontrolnych.
• Kardiologia dziecięca skupia się na diagnozowaniu i leczeniu chorób serca u dzieci, od niemowląt do nastolatków.
• Kardiologia inwazyjna zajmuje się leczeniem chorób serca za pomocą procedur inwazyjnych, takich jak angioplastyka, stentowanie i ablacja.
• Kardiologia interwencyjna to leczenie chorób serca z wykorzystaniem procedur interwencyjnych, takich jak implantacja zastawek serca lub zamykanie ubytków w ścianach serca. W porównaniu z kardiologią inwazyjną zajmuje się bardziej skomplikowanymi i złożonymi zabiegami medycznymi.
• Kardiologia urazowa zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem urazów serca, które mogą wystąpić w wyniku urazów ciała, np. podczas wypadków samochodowych.
• Kardiologia nuklearna wykorzystuje promieniowanie jądrowe do diagnozowania chorób serca i oceny wydajności serca.
• Kardiologia elektrofizjologiczna zajmuje się zaburzeniami rytmu serca i ich leczeniem za pomocą ablacji, implantacji urządzeń medycznych takich jak rozruszniki i kardiowertery oraz farmakoterapii.
• Kardiologia sportowa skupia się na zdrowiu serca i układu krążenia sportowców oraz na diagnozowaniu i leczeniu schorzeń, które mogą wpłynąć na wyniki sportowe. Pozwala dostosować plany treningowe do indywidualnych potrzeb sportowców, pomaga w zapobieganiu kontuzjom i rehabilitacji po urazach.

Z jakimi objawami udać się do kardiologa?

Najczęstsze objawów, które mogą wskazywać na potrzebę konsultacji kardiologicznej i na choroby sercowo-naczyniowe, to:

• ból w klatce piersiowej – to jeden z najczęstszych objawów chorób serca; ból może mieć różną intensywność i trwać od kilku minut do kilku godzin; może być odczuwany jako ucisk, ciśnienie lub skurcz;
• duszności – trudności w oddychaniu mogą być objawem chorób serca, takich jak niewydolność serca, choroba wieńcowa lub choroby zastawkowe; mogą występować zarówno podczas wysiłku fizycznego, jak i w spoczynku;
• kołatanie serca i uczucie nieregularnych uderzeń serca może być objawem zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie przedsionków lub częstoskurcz komorowy;
• obrzęki nóg lub stóp mogą być spowodowane przez niewydolność serca, choroby zastawek serca lub choroby naczyń krwionośnych;
• nawracające zawroty głowy i omdlenia – to mogą być zaburzenia rytmu serca, niedociśnienie tętnicze (inaczej hipotonia) lub choroby naczyniowe.

Jeśli doświadczasz któregokolwiek z tych objawów, nie jesteś jednak pewien z jakim specjalistą skonsultować się w pierwszej kolejności, zgłoś się na wizytę do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – znając wszystkie twoje objawy lekarz pierwszego kontaktu najlepiej pokieruje twoim leczeniem.

Jakie choroby leczy kardiolog?

Kardiolog zajmuje się szerokim zakresem chorób sercowo-naczyniowych. Są to m.in.:

• Choroba wieńcowa – choroba serca, w której tętnice wieńcowe (naczynia krwionośne, które zaopatrują serce w krew) ulegają zwężeniu lub blokadzie. Kardiolog może przeprowadzić diagnostykę, taką jak testy wysiłkowe, angiogramy lub badania obrazowe serca. Leczenie może obejmować leki, zabieg kardiologiczny lub interwencję chirurgiczną.
• Choroby zastawek serca (np. zwężenie zastawki, niedomykalność zastawki) to choroby, w których zastawki (struktury w sercu kontrolujące przepływ krwi) ulegają uszkodzeniu lub zmianom anatomicznym, co prowadzi do zaburzeń w przepływie krwi przez serce. Choroby te diagnozowane są za pomocą echokardiografii, a leczone farmakologicznie, zabiegiem kardiowersji lub interwencją chirurgiczną.
• Niewydolność serca występuje, gdy serce nie jest w stanie pompować wystarczającej ilości krwi do zaspokojenia potrzeb organizmu. Diagnozuje się ją za pomocą badań obrazowych serca. W ramach leczenia lekarz może zaproponować odpowiednie leki, zmianę stylu życia lub interwencję chirurgiczną.
• Zaburzenia rytmu serca to stany, w których serce bije zbyt wolno, zbyt szybko lub z nieregularnym rytmem. Podstawowymi badaniami w diagnostyce są tutaj elektrokardiografia (powszechnie znana jako EKG) i testy Holtera. Do ustabilizowania rytmu serca służa natomiast leki, kardiowersja lub wszczepienie rozrusznika serca.
• Choroby naczyń krwionośnych, takie jak miażdżyca, choroba Raynauda lub choroba Buergera, dotyczą naczyń krwionośnych poza sercem.
• Nadciśnienie tętnicze jest stanem, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest wyższe niż norma i może prowadzić do chorób serca i nerek. Poza monitorowaniem ciśnienia, zaleca się w tym przypadku zmiany w stylu życia, a także leki.

Jak wygląda pierwsza wizyta u kardiologa?

Pierwsza wizyta u kardiologa zaczyna się od wywiadu medycznego i badania, co pozwala lekarzowi ocenić stan zdrowia serca pacjenta. Podczas wywiadu kardiolog na pewno zapyta o historię choroby, objawy, styl życia, przyjmowane leki, choroby serca w rodzinie i inne czynniki ryzyka chorób serca, jak na przykład niezdrowy tryb życia.

Następnie kardiolog przeprowadzi badanie fizyczne, podczas którego oceni rytm serca, tętno, ciśnienie krwi, tętnice szyjne i inne elementy stanu zdrowia. W przypadku podejrzenia choroby serca lub innych zaburzeń układu krążenia, lekarz zleci dalsze badania diagnostyczne. Może to być elektrokardiogram (EKG), echokardiogram, test wysiłkowy (ergometria) cy koronarografia.

Podczas pierwszej wizyty u kardiologa warto przygotować się przedstawiając informacje o swoim stanie zdrowia oraz przebiegu choroby, którą podejrzewa się u siebie lub chorobie, z którą już się zmaga. Dobrze też zabrać ze sobą listę przyjmowanych leków i wyniki wcześniej wykonanych badań, jeśli takie posiadamy.

Badania kardiologiczne, które może zlecić lekarz

• Badania krwi takie jak poziomu cholesterolu, cukru we krwi, elektrolitów i innych wskaźników, które mogą pomóc w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób serca,
• Elektrokardiogram (EKG) – to podstawowe badanie kardiologiczne, które mierzy aktywność elektryczną serca i może pomóc w diagnozowaniu problemów z rytmem serca,
• Test wysiłkowy, który polega na monitorowaniu aktywności serca podczas ćwiczeń, co może pomóc w diagnozowaniu chorób wieńcowych i ocenie wydolności serca,
• Echokardiografia, tzw. echo serca, wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazów serca, co może pomóc w diagnozowaniu chorób zastawki serca, niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca,
• Holter EKG to urządzenie, które monitoruje aktywność serca i zaburzenia rytmu przez około 24 godziny lub dłużej,
• Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny serca pozwalają na uzyskanie szczegółowych obrazów struktury serca.

Jakie są metody leczenia kardiologicznego?

W zależności od rodzaju choroby serca i jej nasilenia, a także stanu zdrowia pacjenta lekarz może zalecić różne sposoby leczenia:

• Farmakoterapia – leki takie jak beta-blokery, inhibitory ACE, leki moczopędne, przeciwzakrzepowe i przeciwzawałowe są często stosowane do leczenia takich chorób serca jak nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, choroba wieńcowa czy arytmia.
• Kardiowersja elektryczna – procedura medyczna, polegająca na przywróceniu prawidłowego rytmu serca poprzez podanie impulsów elektrycznych.
• Angioplastyka wieńcowa polega na wprowadzeniu cienkiego cewnika do tętnicy wieńcowej, a następnie na rozszerzeniu zwężenia poprzez wprowadzenie balonika i napompowanie go. W niektórych przypadkach, do tętnicy wprowadza się stenty, czyli metalowe siatki, które trzymają tętnicę otwartą.
• Operacje serca takie jak pomostowanie aortalno-wieńcowe, wymiana zastawki serca, naprawa przegrody międzykomorowej, by naprawić problemy z sercem.
• Interwencyjne procedury kardiologiczne, które obejmują m.in. angioplastykę wieńcową, wstawianie stentów.
• Rehabilitacja kardiologiczna ma na celu zwiększenie wydolności serca i poprawę ogólnego stanu zdrowia. Pomaga pacjentom w powrocie do zdrowia po chorobach serca i układu krążenia, obejmuje zarówno ćwiczenia fizyczne, jak i edukację dotyczącą zdrowego stylu życia, diety i leków.

Co to jest stres sercowy?

Stres sercowy, znany również jako zespół złamanego serca (ang. Takotsubo syndrome) lub zespół stresu emocjonalnego, to stan, w którym nagły, silny stres fizyczny lub emocjonalny może spowodować nagłe osłabienie lub utratę funkcji lewej komory serca. Choroba ta objawia się podobnie jak zawał serca (dlatego też często jest z nim mylony) – bólem w klatce piersiowej, trudnościami w oddychaniu, omdleniami i nieregularnym rytmem serca.

Stres sercowy jest wynikiem nagłego wzrostu poziomu hormonów stresowych (adrenalina i kortyzol), które mogą wpłynąć na funkcjonowanie serca i doprowadzić do zaburzeń rytmu serca oraz spadku krążenia krwi w niektórych częściach serca. Chociaż stres sercowy jest stanem nagłym i poważnym, zazwyczaj nie prowadzi do trwałych uszkodzeń serca i może być z powodzeniem leczony.

Zdrowy styl życia dla serca

Zdrowie serca i układu krążenia zależy w dużej mierze od naszego trybu życia. Wśród najważniejszych czynników są: 

• Zdrowa dieta bogata w owoce, warzywa, pełne ziarna, chude białka i zdrowe tłuszcze (np. tłuszcze roślinne, ryby).
• Regularna aktywność fizyczna – zalecana jest 30-minutowa umiarkowana aktywność fizyczna (np. szybki marsz, jazda na rowerze) przez co najmniej 5 dni w tygodniu.
• Rzucenie palenia – palenie papierosów jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
• Kontrola masy ciała – nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• Kontrola ciśnienia krwi – choroby może powodować wysokie ciśnienie krwi.
• Unikanie stresu – stres jest jednym z czynników chorobotwórczych, dlatego ważne jest unikanie stresujących sytuacji oraz podejmowanie działań redukujących stres.
• Regularne badania kontrolne – badania krwi, cholesterolu i elektrokardiogram (EKG) mogą pomóc w wykryciu chorób sercowo-naczyniowych na wczesnym etapie.

Dieta dobra dla serca

Do diet pomagających w utrzymaniu zdrowego serca należą:

• Dieta śródziemnomorska, która składa się głównie z owoców, warzyw, orzechów, pełnoziarnistych produktów zbożowych, ryb i oliwy z oliwek. Zawiera niewielką ilość czerwonego mięsa i tłuszczów nasyconych. Jest bogata w antyoksydanty, które pomagają w ochronie serca.
• Dieta DASH skupia się na pełnoziarnistych produktach zbożowych, owocach, warzywach, chudym mięsie, rybach, nasionach i orzechach. Zawiera niską ilość soli, co pomaga w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
• Dieta wegetariańska lub wegańska – diety przede wszystkim z warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, orzechów, nasion, roślin strączkowych i innych źródeł białka roślinnego. Mogą pomóc w zmniejszeniu poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi.
• Dieta niskotłuszczowa, czyli zawierająca chude mięso, ryby, niskotłuszczowe produkty mleczne, owoce, warzywa i pełnoziarnistych produktów zbożowych, zmniejsza poziom cholesterolu.
• Dieta bogata w błonnik zmniejsza poziom cholesterolu i zapobiega cukrzycy. Produkty bogate w błonnik to owoce, warzywa, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona i rośliny strączkowe.

W każdej z tych diet ważne jest ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, soli i cukru, a także unikanie wysoko przetworzonych produktów. Dietę – szczególnie przy występujących już chorobach – warto skonsultować z dietetykiem klinicznym.

Jak zapisać się do kardiologa?

Aby odbyć wizytę u gastrologa na NFZ, trzeba w pierwszej kolejności udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (rodzinnego) i uzyskać skierowanie. Następnie datę i termin wizyty należy umówić w naszej rejestracji – osobiście, telefonicznie, mailowo lub przez eRejestrację.

Na wizytę prywatną można umawiać się od razu w rejestracji.

Zobacz również:

• Pracownia elektrodiagnostyki
• Pracownia rezonansu magnetycznego