Reumatologia

• dr n. med. Leszek Fudalej

Czym zajmuje się reumatologia?

Reumatologia to dziedzina medycyny, która skupia się na chorobach stawów i kości oraz chorobach zapalnych tkanki łącznej, czyli tkanki podtrzymującej i chroniącej narządy wewnętrzne oraz układ kostny. 

Jakie są wskazania do wizyty u reumatologa?

Do wizyty u lekarza tej specjalizacji powinny nas skłonić następujące objawy i dolegliwości:

• Nawracający lub nieustający ból mięśni, stawów lub kości
• Sztywność stawów, szczególnie mocno odczuwany rano, po wstaniu z łóżka
• Ograniczenie ruchomości stawów
• Obrzęki stawów
• Trudności w poruszaniu się
• Trudności z wykonywaniem codziennych czynności, np. utrzymaniem przedmiotów, schylaniem się
• Uczucie ciągłego zmęczenia

Choć powszechnie objawy te i choroby reumatyczne przypisuje się osobom starszym, mogą one wystąpić również u osób młodych. Do lekarza warto udać się zatem bez względu na wiek.

Reumatolog czy ortopeda – którego lekarza wybrać?

Do ortopedy warto udać się, gdy ból stawów, mięśni czy kości występuje po urazie, wypadku, kontuzji, jak również z wadami postawy. Reumatolog natomiast będzie najlepszym wyborem, gdy wyżej wymienione objawy nie mają konkretnej przyczyny, jak na przykład złamanie czy stłuczenie.   

Choroby reumatyczne, czyli jakie?

Choroby reumatyczne to szeroka kategoria schorzeń układu ruchu i tkanki łącznej, które często charakteryzują się bólem, obrzękiem, sztywnością stawów oraz ogólnymi objawami zapalnymi. Choroby reumatyczne mogą wpływać na różne części ciała, w tym stawy, mięśnie, ścięgna, łąkotki, a także narządy wewnętrzne, takie jak serce, płuca i nerki.

Choroby reumatyczne bywają przewlekłe, zdarza się, że prowadzą do znacznego ograniczenia funkcji i jakości życia pacjentów. Obecnie dostępnych jest wiele metod leczenia, które pozwalają kontrolować objawy, zmniejszyć ból i poprawić funkcjonowanie. Ważne jednak, by choroby te zdiagnozować jak najszybciej.

Czy choroby reumatyczne i reumatoidalne to to samo?

Nie, terminem „choroby reumatyczne” określamy szereg różnych chorób układu ruchu i tkanki łącznej – od osteoporozy, przez toczeń rumieniowaty układowy, do sklerodermii. Natomiast reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to jedna z chorób reumatycznych.

Jakie choroby może zdiagnozować reumatolog?

Oto niektóre z najważniejszych chorób reumatycznych:

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do zapalenia stawów, ich uszkodzenia i deformacji.
• Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) – choroba charakteryzująca się degradacją chrząstki stawowej, co prowadzi do bólu i ograniczenia ruchomości stawów.
• Czerwonka rzekoma – choroba zapalna, która dotyczy przede wszystkim kręgosłupa, powodując jego ból i sztywność.
• Reaktywne zapalenie stawów – może pojawić się po infekcji bakteryjnej lub wirusowej.
• Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – przewlekła choroba autoimmunologiczna, która może wpływać na wiele narządów, w tym skórę, stawy, serce, płuca, nerki i układ nerwowy.
• Sklerodermia – powoduje nadmierne tworzenie się tkanki łącznej w skórze i narządach wewnętrznych, prowadząc do sztywności skóry i problemów z narządami wewnętrznymi.
• Zespół Sjögrena – wpływa na gruczoły łzowe i ślinianki, prowadząc do suchości oczu i jamy ustnej.
• Dna moczanowa – choroba metaboliczna, w której dochodzi do gromadzenia się kryształów kwasu moczowego w stawach, co powoduje silny ból.
• Twardzina układowa, zapalenie mięśni, zapalenie naczyń i inne choroby, wpływające na tkankę łączną organizmu.

Jakie badania zleca reumatolog?

Gdy objawy pacjenta wskazują na chorobę reumatyczną, lekarz zleca szereg badań – podstawowych i specjalistycznych – by taką chorobę potwierdzić lub wykluczyć.

Mogą to być badania krwi:

• Badanie OB (opadanie krwinek czerwonych) i CRP (białko C-reaktywne) – są to wskaźniki stanu zapalnego w organizmie, które bywają podwyższone w przypadku wielu chorób reumatycznych.
• Morfologia krwi – pomaga w wykryciu ewentualnych niedokrwistości lub zmian w krwi związanych z chorobami reumatycznymi.
• Testy immunologiczne, takie jak badania przeciwciał, które pomagają w diagnozowaniu chorób autoimmunologicznych.

Badania obrazowe i ultrasonograficzne:

• Zdjęcia rentgenowskie stosowane do oceny uszkodzeń stawów i kości.
• Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – bardziej zaawansowane badania obrazowe, które pozwalają na dokładniejszą ocenę stawów, mięśni i tkanek miękkich.
• USG może być używane do oceny stanu stawów, ścięgien i mięśni oraz do wykrywania zmian zapalnych.

Badania funkcjonalne:

• Testy czynnościowe stawów – ocena ruchomości, siły mięśniowej i sprawności fizycznej.
• Pomiar obwodów stawów jest pomocny w monitorowaniu obrzęków

Badania specjalistyczne:

• Biopsja tkanki łącznej – w niektórych przypadkach konieczna do potwierdzenia diagnozy
• Badania elektromiograficzne (EMG) – wykonywane w przypadku podejrzenia uszkodzenia nerwów i mięśni.
• Testy reumatoidalne, takie jak test RF (czynnik reumatoidalny) lub test ACPA (przeciwciała przeciw cytrulinowanemu peptydowi), stosowane w diagnozowaniu RZS.
• Badania przeciwciał antyjądrowych (ANA) i innych przeciwciał specyficznych dla danej choroby, aby wykryć konkretne choroby autoimmunologiczne.

Czy choroby reumatyczne są wyleczalne?

Nie wszystkie, ale większość chorób reumatycznych można skutecznie kontrolować za pomocą leczenia. Celem terapii jest złagodzenie objawów, takich jak ból i obrzęk, zahamowanie procesu zapalnego, spowolnienie postępu choroby oraz poprawa jakości życia pacjenta. W przypadku niektórych chorób, takich jak łuszczycowe zapalenie stawów czy reumatoidalne zapalenie stawów, dostępne są nowoczesne leki biologiczne, które mogą znacząco poprawić funkcjonowanie i pozwolić na prowadzenie normalnego życia. Ważne jest wczesne wykrycie choroby i rozpoczęcie leczenia, które pomaga uniknąć trwałego uszkodzenia stawów.

Jaki jest związek między chorobami reumatycznymi a układem immunologicznym?

Wiele chorób reumatycznych ma charakter autoimmunologiczny, co oznacza, że układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki organizmu. W leczeniu chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy, stosuje się leki immunosupresyjne i biologiczne, które mają na celu modulowanie odpowiedzi układu immunologicznego i kontrolowanie procesu zapalnego.

Czy dieta ma wpływ na choroby reumatyczne?

Tak, dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu i kontrolowaniu chorób reumatycznych. Zaleca się dietę zbilansowaną, bogatą w białko, błonnik, witaminy i minerały, oraz ubogą w tłuszcze nasycone, sól i cukry proste. W niektórych przypadkach, takich jak dna moczanowa, konieczne jest ograniczenie spożycia pokarmów bogatych w puryny, np. czerwonego mięsa i alkoholu.

Czy choroby reumatyczne są dziedziczne?

Niektóre choroby reumatyczne mają podłoże genetyczne i mogą występować u kilku członków tej samej rodziny, jednak większość z nich wynika z kombinacji czynników genetycznych, środowiskowych, immunologicznych i hormonalnych. Dlatego ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia i regularne badania kontrolne, szczególnie jeśli w rodzinie występowały już choroby reumatyczne.

Jak zapisać się do reumatologa?

Aby odbyć wizytę u gastrologa na NFZ, trzeba w pierwszej kolejności udać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (rodzinnego) i uzyskać skierowanie. Następnie datę i termin wizyty należy umówić w naszej rejestracji.

Na wizytę prywatną można umawiać się od razu w rejestracji.